การใช้คำถามกับการสอนภาษาไทย

บทคัดย่อ

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพุทธศักราช 2542 และฉบับปรับปรุงแก้ไข (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 22 การจัดการศึกษาให้เน้นว่า ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้พัฒนาตนเองได้และถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุดและมาตรา 24 เน้นการจัดกระบวนการเรียนรู้โดยจัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมให้สอดคล้องกับความสนใจและความถนัดของผู้เรียน คำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล ฝึกทักษะกระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์และการประยุกต์ความรู้มาใช้ เพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหา จัดกิจกรรมให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริงฝึกปฏิบัติให้ทำได้ คิดเป็น ทำเป็น รักการอ่านและเกิดการใฝ่รู้อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งปลูกฝังในด้านคุณธรรม ค่านิยมที่ดีงามและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ, 2545) ดังนั้น แนวการจัดการศึกษาเพื่อสอดคล้องตามหลักการของพระราชบัญญัติดังกล่าว จึงมุ่งเน้นให้ผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยจะต้องจัดการเรียนรู้อย่างอิสระ ลงมือฝีกฝน และปฏิบัติอย่างมีส่วนร่วม รวมทั้งเสริมสร้างคุณลักษณะความรับผิดชอบต่อการเรียนรู้ด้วยตนเอง เพื่อจะได้พัฒนาความสามารถและดึงศักยภาพของตนออกมาใช้ได้อย่างเต็มที่โดยสอดคล้องกับความสามารถและความต้องการของตนเอง เพื่อความสำเร็จในการเรียนและสามารถนำความรู้และประสบการณ์นั้นไปใช้ในอนาคตได้อย่างมีความหมาย

การจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญนั้น ผู้สอนจำเป็นต้องใช้เทคนิควิธีการสอนหรือกระบวนการเรียนการสอนที่หลากหลาย เพื่อให้ตอบสนองผู้เรียนทั้งความแตกต่างระหว่างผู้เรียน ความหลาก หลายของสาระการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อม สื่อการเรียนการสอน การวัดและประเมินผล จนถึงเป้าหมายของการศึกษาชาติ จากประสบการณ์ที่ผู้เขียนได้ทำการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทยในระดับประถมศึกษา ผู้เขียนได้ใช้วิธีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และการฝึกทักษะอย่างหลากหลายให้กับผู้เรียนและได้พบว่า การจัดการเรียนรู้โดยใช้คำถามเป็นวิธีหนึ่งที่ทำให้ประสบความสำเร็จในการสอนเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะในด้านการพัฒนาการคิดของผู้เรียน (เฉลิมลาภ ทองอาจ, 2555) การสอนเพื่อพัฒนาการคิดนั้นการใช้คำถามเป็นวิธีการกระตุ้นการเรียนรู้ของผู้เรียนได้ดีที่สุด ผู้เรียนจะเกิดความชัดเจน แจ่มแจ้งทางปัญญา การสอนโดยการบอก อธิบายหรือเล่าแต่เพียงอย่างเดียวไม่สามารถทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่แท้จริงได้ จะต้องอาศัยกลไกลทางปัญญาในการวิเคราะห์ไตร่ตรองข้อมูลให้ถี่ถ้วน ต้องอาศัยคำถามของครูกระตุ้นให้คิด ถามให้วิเคราะห์หาเหตุผล ถามความรู้สึกให้วิพากษ์วิจารณ์สิ่งเหล่านี้จะช่วยนำพาผู้เรียนไปสู่ความรู้ที่จริงแท้ได้ง่ายขึ้น

ดังนั้น บทความนี้จึงมุ่งนำเสนอแนวทางการใช้คำถามเพื่อพัฒนาทักษะการคิดในวิชาภาษาไทยเพื่อเป็นแนวทางแก่ครูในการเลือกใช้คำถามเพื่อพัฒนาทักษะการคิดของผู้เรียนในระดับชั้นประถมศึกษาตลอดจนสรรหารูปแบบของคำถามที่หลากหลายเพื่อนำมากระตุ้นและเร้าความสนใจในระหว่างการจัดการเรียนการสอนวิชาภาษาไทยให้มีประสิทธิภาพต่อไป